W XII wieku, decyzją księcia halickiego Daniela i Bolesława Wstydliwego, granica między Polską a Rusią została ustalona wzdłuż rzeki Wisłok, przydzielając Strzyżów do Polski. To wydarzenie otworzyło nowy rozdział w historii miasta, które już w 1141 roku doświadczyło zniszczeń ze strony Tatarów pod wodzą Batu-Chana. Odbudowa Strzyżowa przez Bolesława Wstydliwego w 1246 roku i fundacja pierwszego kościoła gotyckiego pod wezwaniem św. Katarzyny były kamieniem milowym w kształtowaniu tożsamości parafialnej.

Budowa nowego, murowanego kościoła parafialnego z kamienia łupanego, rozpoczęta w 1401 roku i ukończona w XV wieku, była kolejnym ważnym etapem, zwieńczonym konsekracją w 1494 roku. Niestety, w 1657 roku, wojska Rakoczego spustoszyły Strzyżów, niszcząc kościół parafialny i miasto. Odbudowa, którą przeprowadził Jan Wielopolski, właściciel miasta, przywróciła jego dawną świetność, co zostało potwierdzone konsekracją kościoła parafialnego i kościoła szpitalnego św. Katarzyny w 1678 roku.

Niezwykłą rolę w historii i życiu duchowym Strzyżowa odegrał obraz Matki Bożej Niepokalanej, czczony od czterech wieków. Kult Matki Bożej Strzyżowskiej, potwierdzony przez biskupów Kazimierza Łubieńskiego i Floriana Janowskiego, był źródłem wielu łask i cudów, szczególnie w okresie konfederacji barskiej i II wojny światowej. Współcześnie, „Księga Podziękowań” jest świadectwem nieustających łask otrzymywanych przez wiernych.

Rozwój parafialny Strzyżowa kontynuował się poprzez wydzielenie nowych parafii, takich jak Godowa i Żarnowa, oraz rozbudowę kościoła filialnego w Brzeżance. Nadanie świątyni parafialnej tytułu kolegiaty w 2006 roku przez bp. Kazimierza Górnego oraz powołanie Kapituły Kolegiackiej stanowiło uznanie dla duchowego i kulturowego dziedzictwa Strzyżowa.

Historia parafii Strzyżów jest nie tylko odzwierciedleniem zmagań i wyzwań, przed którymi stanęła ta społeczność, ale również świadectwem jej niezachwianej wiary i determinacji w odbudowie oraz pielęgnowaniu duchowego dziedzictwa.